Notes/solutions/answers (টোকা/সমাধান/উত্তৰ) to the questions of SEBA Class 10 History Chapter 2 Rise of Gandhi and the Freedom Movement of India (মহাত্মা গান্ধী আৰু ভাৰতৰ স্বাধীনতা সংগ্রাম) for students studying under the Board of Secondary Education, Assam (SEBA) Assamese Medium. অৱশ্যে, এই টোকা/উত্তৰবোৰ কেৱল প্ৰসংগৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰিব লাগে আৰু য’ত সম্ভৱ হয় সংশোধন/পৰিৱৰ্তন কৰিব পাৰি।
অতি চমু উত্তৰৰ প্রশ্ন ঃ (Very short/short answers of Rise of Gandhi and the Freedom Movement of India)
1. মহাত্মা গান্ধীৰ কেতিয়া জন্ম হৈছিল?
উত্তৰ: মহাত্মা গান্ধীৰ জন্ম ১৮৬৯ চনৰ ২ অক্টোবৰত গুজৰাটৰ পোৰবন্দৰত হৈছিল।
2. সত্যাগ্রহৰ কৌশল গান্ধীয়ে কোন দেশত পােনপ্ৰথমতে প্রয়ােগ কৰিছিল?
উত্তৰ: গান্ধীয়ে প্ৰথমে দক্ষিণ আফ্ৰিকাত সত্যাগ্ৰহৰ কৌশল প্ৰয়োগ কৰিছিল।
3. ৰবীন্দ্রনাথ ঠাকুৰে কিয় ‘নাইট’ উপাধি ত্যাগ কৰিছিল ?
উত্তৰ: জালিয়ানৱালা বাগ গণহত্যাৰ প্ৰতিবাদত ৰবীন্দ্ৰনাথ ঠাকুৰে ‘নাইট’ উপাধি ত্যাগ কৰিছিল।
4.কাৰ কাৰ নেতৃত্বত ভাৰতত খিলাফৎ আন্দোলনৰ সূচনা হৈছিল?
উত্তৰ: মৌলানা শৌকত আলী আৰু মহম্মদ আলীৰ নেতৃত্বত ভাৰতত খিলাফত আন্দোলন আৰম্ভ কৰা হৈছিল।
5. চেৰীচৌৰাৰ ঘটনা কেতিয়া সংঘটিত হৈছিল?
উত্তৰ: ১৯২২ চনৰ ৫ ফেব্ৰুৱাৰীত চৌৰী-চৌৰা ঘটনা সংঘটিত হৈছিল।
11. ১৯৩২ চনত সাম্প্রদায়িক বাটোৱাৰা ঘােষণা কৰা ব্রিটিছ প্রধানমন্ত্রীজনৰ নাম কি আছিল ?
উত্তৰ: ১৯৩২ চনত সাম্প্রদায়িক বাটোৱাৰা ঘােষণা কৰা ব্রিটিছ প্রধানমন্ত্রীজনৰ নাম ৰামছে মেকডনাল্ড আছিল।
12. কোনটো আন্দোলনৰ সময়ছােৱাত গান্ধীজীয়ে ‘কৰিম কিম্বা মৰিম’ শ্লোগান দিছিল ?
উত্তৰ: ভাৰত ত্যাগ আন্দোলনৰ সময়ত গান্ধীয়ে ‘কৰিম কিম্বা মৰিম’ শ্লোগান দিছিল ।
13. আজাদ হিন্দ ফৌজৰ প্রতিষ্ঠাতা কোন?
উত্তৰ: আজাদ হিন্দ ফৌজৰ প্ৰতিষ্ঠাপক আছিল ৰাছ বেহাৰী বসু।
14. মোক তেজ দিয়া, মই তোমালোকক স্বাধীনতা দিম’ এই বিখ্যাত বাণীটো কোন ভাৰতীয় নেতাৰ আছিল?
উত্তৰ: এই বিখ্যাত বাণীটো নেতাজী সুভাষ চন্দ্ৰ বসুৰ আছিল।
15. ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ মাজৰ সীমাৰেখাক কি নামেৰে জনা যায়?
উত্তৰ: ৰেডক্লিফ লাইন হৈছে ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ মাজত আন্তৰ্জাতিক সীমা ৰেখাৰ নাম।
দীঘল উত্তৰৰ প্ৰশ্ন (Long answers of Rise of Gandhi and the Freedom Movement of India)
1. সত্যাগ্রহ বুলিলে কি বুজা? যি তিনিটা স্থানীয় বিবাদৰ ক্ষেত্ৰত গান্ধীয়ে সত্যাগ্রহক প্রথমতে প্ৰয়োগ কৰিছিল সেই তিনিটাৰ বিষয়ে সংক্ষিপ্ত ৰূপত লিখা।
উত্তৰ: সত্যাগ্ৰহ হৈছে সত্য আৰু অগ্ৰহ (অনুপালন, দ্ৰুতভাৱে ধৰি ৰখা) দুটা পৃথক শব্দৰ এক যৌগ। ইয়াৰ মূল অৰ্থ হৈছে ‘সত্যক ধৰি ৰখা’। গান্ধীয়ে ব্যাখ্যা কৰিছিল যে সত্যাগ্ৰহ কেৱল নিষ্ক্ৰিয় প্ৰতিৰোধ নহয়। ইয়াৰ অৰ্থ আছিল বৃহৎ সংখ্যক লোকৰ দ্বাৰা তীব্ৰ ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপ।
গান্ধীয়ে প্ৰথমবাৰৰ বাবে ভাৰতত সত্যাগ্ৰহৰ কৌশল প্ৰয়োগ কৰা তিনিটা স্থানীয় বিবাদ আছিল চম্পাৰণ (উত্তৰ বিহাৰ), খেদা (গুজৰাট) আৰু আহমেদাবাদত 1917-18 চনত। চম্পাৰণত, তেওঁ খেদত কৃষকসকলৰ কাৰণ জমিদাৰসকলৰ বিৰুদ্ধে গ্ৰহণ কৰিছিল, খেদাত কৃষকসকলে তেওঁলোকৰ শস্য বিফল হোৱাৰ সময়ত ভূমি ৰাজহ সংগ্ৰহৰ বিপৰীতে, আৰু আহমেদাবাদত মিলৰ মালিকসকলৰ বিৰুদ্ধে মিল শ্ৰমিকসকলৰ কাৰণ গ্ৰহণ কৰিছিল। প্ৰতিটো ক্ষেত্ৰতে, ৰণনীতি আছিল সত্যাগ্ৰহ, আৰু নীতিবোৰ আছিল সত্য আৰু অহিংসা। আৰু প্ৰতিটো ক্ষেত্ৰতে, গান্ধীৰ অধীনত কাম কৰা প্ৰকৃত শক্তি আছিল ‘গণ অংশগ্ৰহণ।’
2. ভাৰতত খিলাফৎ আন্দোলন কিয় আৰম্ভ হৈছিল?
উত্তৰ: প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধত তুৰ্কীৰ পৰাজয়ৰ ফলস্বৰূপে খলিফাৰ প্ৰভাৱ যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছিল। মুছলমানসকলে তুৰস্কৰ চুলতানক তেওঁলোকৰ খলিফা বা আধ্যাত্মিক মুৰব্বী হিচাপে গণ্য কৰিছিল। যেতিয়া তেওঁলোকে দেখিলে যে তেওঁ তেওঁৰ সাম্ৰাজ্যৰ পবিত্ৰ স্থানসমূহৰ ওপৰত কোনো নিয়ন্ত্ৰণ ৰাখিব নোৱাৰে তেতিয়া তেওঁলোক বিচলিত হৈ পৰিছিল। ভাৰতৰ মুছলমানসকলে খলিফাৰ ভৱিষ্যতক লৈ শংকিত হৈ পৰিছিল আৰু মৌলানা শৌকত আলী আৰু মহম্মদ আলীৰ নেতৃত্বত এখন খিলাফত সমিতি গঠন কৰিছিল। ইয়াৰ উদ্দেশ্য আছিল তুৰস্কৰ চুলতানক ইছলামৰ খলিফা হিচাপে পুনৰুদ্ধাৰ কৰা।
3. ১৯২০-২২ চনত গান্ধীজীয়ে কিয় অসহযাোগ আন্দোলন আৰম্ভ কৰিছিল? ইয়াৰ কাৰ্যসূচী কি আছিল? গান্ধীজীয়ে কিয় এই আন্দোলন বন্ধ কৰিছিল ?
উত্তৰ: মহাত্মা গান্ধীয়ে নিম্নলিখিত কাৰণবোৰৰ বাবে 1920-22 চনৰ অসহযোগ আন্দোলন আৰম্ভ কৰিছিল:
i. বিশ্বযুদ্ধক লৈ অসন্তুষ্টি, কিয়নো ই ভাৰতৰ অৰ্থনীতি আৰু মানৱ সম্পদৰ ওপৰত এক ডাঙৰ প্ৰভাৱ পেলাইছিল।
ii. ১৯১৯ চনৰ জালিয়ানৱালা বাগ গণহত্যা।
iii. ১৯১৯ চনৰ ৰত্তলাট আইনৰ দ্বাৰা প্ৰদৰ্শিত ভাৰতীয়সকলৰ ওপৰত বৰ্ধিত ব্ৰিটিছ উৎপীড়ন।
iv. ব্ৰিটিছৰ দ্বাৰা ভাৰতৰ অৰ্থনৈতিক শোষণ।
v. ভাৰতীয় মুছলমানসকলে অটোমান সাম্ৰাজ্যৰ সুৰক্ষা নিশ্চিত কৰিবলৈ খিলাফত আন্দোলন আৰম্ভ কৰিছিল।
অসহযোগ আন্দোলনৰ দুটা দিশ আছিল – ইতিবাচক আৰু নেতিবাচক। আগৰটোত স্বদেশীৰ প্ৰচাৰ, বিশেষকৈ হাত ঘূৰোৱা আৰু বয়নৰ পুনৰুজ্জীৱিতকৰণ অন্তৰ্ভুক্ত আছিল; হিন্দুসকলৰ মাজত অস্পৃশ্যতা আঁতৰোৱা; হিন্দু-মুছলমান ঐক্যৰ প্ৰচাৰ; সুৰাযুক্ত পানীয়ৰ ব্যৱহাৰ নিষিদ্ধ কৰা, আৰু তিলকৰ স্মাৰকৰ বাবে এক কোটি টকা সংগ্ৰহ কৰা।
নেতিবাচক দিশটোক সাধাৰণতে তিনিবাৰ বৰ্জন বুলি কোৱা হয়; অৰ্থাৎ, চৰকাৰৰ দ্বাৰা ৰক্ষণাবেক্ষণ বা সহায় তত্বাৱধান কৰা বা সহায় কৰা আইনসভা, আদালত আৰু শিক্ষানুষ্ঠানসমূহ বৰ্জন কৰা।
চৌৰিচৌৰা ঘটনাত মৰ্মাহত হৈ গান্ধীজীয়ে অসহযোগ আন্দোলন বন্ধ ৰখাৰ সিদ্ধান্ত লয় ǀ
6. ভাৰতীয় জাতীয় সেনা বাহিনীৰ বিষয়ে এটি চমু টোকা লিখা ǀ
উত্তৰ: ১৯৪১ চনত দুবাৰকৈ ভাৰতীয় জাতীয় কংগ্ৰেছৰ সভাপতি হিচাপে নিৰ্বাচিত হোৱা সুভাষ চন্দ্ৰ বসুক তেওঁৰ ব্ৰিটিছ বিৰোধী কাৰ্যকলাপৰ বাবে কলিকতাত থকা নিজৰ ঘৰত বন্দী কৰি ৰখা হৈছিল। কিন্তু তেওঁ আৰক্ষীৰ সতৰ্কতা আঁতৰাই আফগানিস্তান, ৰাছিয়া, জাৰ্মানী আৰু শেষত বাৰ্মা আৰু মালায়ালৈ গৈছিল। ১৯৪৩ চনত প্ৰবাসী জাতীয়তাবাদী নেতা ৰাছ বেহাৰী বসুৰ সহায়ত ভাৰতীয় জাতীয় সেনা (আইএনএ) বা আজাদ হিন্দ ফৌজ পুনৰুজ্জীৱিত হয়। ভাৰতীয় জাতীয় সেনাৰ ধাৰণাটো প্ৰথমে মালায়াত ব্ৰিটিছ সেনাৰ এজন ভাৰতীয় বিষয়া কেপ্টেইন মোহন সিঙে ধাৰণা কৰিছিল যি দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধত জাপানীসকলৰ ওচৰত আত্মসমৰ্পণ কৰিব লগা হৈছিল।
আইএনএৰ শ্লোগান আছিল ‘জয় হিন্দ’। ই বাৰ্মা, ইম্ফল আৰু কোহিমাৰ অভিযানত ব্ৰিটিছ আৰু কমনৱেলথ বাহিনীৰ বিৰুদ্ধে জাপানী সেনাৰ সৈতে যুঁজ দিছিল। অৱশ্যে, জাপানৰ পৰাজয়ৰ ফলত অৱশেষত আইএনএ আত্মসমৰ্পণ হয়
অতিৰিক্ত প্ৰশ্ন আৰু উত্তৰ (Extras of Rise of Gandhi and the Freedom Movement of India)
1. প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধ কেতিয়া আৰম্ভ হৈছিল?
উত্তৰ: প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধ ১৯১৪ চনত আৰম্ভ হৈছিল।
2. কিহে জাতীয়তাবাদীসকলক ব্ৰিটিছসকলৰ ওপৰত বিশ্বাস হেৰুৱালে?
উত্তৰ: প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধৰ সময়ত, জাতীয়তাবাদীসকলে ব্ৰিটিছসকলক যথেষ্ট সহায় কৰিছিল কিয়নো তেওঁলোকে ভাৰতৰ “স্বৰাজ” নিশ্চিত কৰিছিল। তথাপিও, যুদ্ধত তেওঁলোকৰ বিজয় স্বত্বেও, তেওঁলোকে ভাৰতত তেওঁলোকৰ অভিজ্ঞতামূলক শোষণ সমাপ্ত কৰাৰ কোনো প্ৰৱণতা প্ৰদৰ্শন কৰা নাছিল। জাতীয়তাবাদীসকলে তেওঁলোকৰ মনোভাৱৰ ফলস্বৰূপে ব্ৰিটিছসকলৰ ওপৰত বিশ্বাস হেৰুৱাইছিল।
3. নাটাল ক’ত অৱস্থিত?
উত্তৰ: নাটাল দক্ষিণ আফ্ৰিকাত অৱস্থিত
4. গান্ধী দক্ষিণ আফ্ৰিকাৰ পৰা ভাৰতলৈ কেতিয়া ঘূৰি আহিছিল?
উত্তৰ: গান্ধী ১৯১৫ চনত দক্ষিণ আফ্ৰিকাৰ পৰা ভাৰতলৈ উভতি আহিছিল।
5. গান্ধীৰ মতে সত্যাগ্ৰহ কি?
উত্তৰ: গান্ধীৰ মতে, ‘সত্যাগ্ৰহ’ হৈছে এক আধ্যাত্মিক আন্দোলন, শুদ্ধিকৰণৰ প্ৰক্ৰিয়া, বা পাপ আঁতৰোৱা।
6. জালিয়ানৱালাবাগ গণহত্যাৰ দায়িত্বশীল বিষয়া কোন আছিল?
উত্তৰ: জেনেৰেল ডায়াৰ জালিয়ানৱালাবাগ গণহত্যাৰ দায়িত্বশীল বিষয়া আছিল।
7. তুৰ্কীৰ পৰাজয়ৰ ফলস্বৰূপে কি ঘটিল?
উত্তৰ: প্ৰথম বিশ্বযুদ্ধত তুৰ্কীৰ পৰাজয়ৰ ফলত খলিফাৰ প্ৰভাৱ যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছিল। তুৰ্কীৰ চুলতানক মুছলমানসকলে তেওঁলোকৰ খলিফা বা আধ্যাত্মিক নেতা হিচাপে গণ্য কৰিছিল।
8. খিলাফত সমিতিৰ মূল লক্ষ্য কি আছিল?
উত্তৰ: খলিফাত সমিতিৰ মূল লক্ষ্য আছিল তুৰ্কীৰ চুলতানক ইছলামৰ খলিফা হিচাপে মৰ্যাদা পুনৰুদ্ধাৰ কৰা।
9. মহাত্মা গান্ধীয়ে খিলাফত আন্দোলনক কিয় সমৰ্থন আগবঢ়াইছিল?
উত্তৰ: গান্ধীয়ে খিলাফত আন্দোলনক সমৰ্থন কৰিছিল, ইয়াক মুছলমান আৰু হিন্দুসকলক ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়ত একত্ৰিত কৰাৰ এক সোণালী সুযোগ হিচাপে দেখি।
10. অসহযোগ আন্দোলনৰ মুখ্য উদ্দেশ্য কি আছিল?
উত্তৰ: অসহযোগ আন্দোলনৰ মূল লক্ষ্য আছিল ভাৰতীয়সকলৰ মৰ্যাদা আৰু অখণ্ডতা শান্তিপূৰ্ণভাৱে বজাই ৰখা।
21. কংগ্ৰেছে প্ৰথম ৰাউণ্ড টেবল কনফাৰেন্স কিয় বৰ্জন কৰিছিল?
উত্তৰ: কংগ্ৰেছে প্ৰথম ৰাউণ্ড টেবল কনফাৰেন্স বৰ্জন কৰিছিল কাৰণ সেই সময়ত এটা আইন অমান্য আন্দোলন চলি আছিল।
22. দ্বিতীয় ৰাউণ্ড টেবল কনফাৰেন্সত অংশগ্ৰহণ কৰা একমাত্ৰ ভাৰতীয় কোন আছিল?
উত্তৰ: মহাত্মা গান্ধী আছিল একমাত্ৰ ভাৰতীয় যি দ্বিতীয় ৰাউণ্ড টেবল সন্মিলনত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল।
23. ভাৰত চৰকাৰ আইনে কি প্ৰভাৱ পেলাইছিল?
উত্তৰ: ১৯৩৫ চনত ব্ৰিটিছ চৰকাৰে ভাৰত চৰকাৰ আইন গৃহীত কৰে, যিয়ে ভাৰতীয় প্ৰদেশসমূহক প্ৰাদেশিক স্বায়ত্তশাসন প্ৰদান কৰে।
24. কংগ্ৰেছ মন্ত্ৰালয়ৰ পদত্যাগক লৈ মুছলিম লীগৰ প্ৰতিক্ৰিয়া কি আছিল?
উত্তৰ: মুছলিম লীগে কংগ্ৰেছ মন্ত্ৰালয়ৰ পদত্যাগক “উদ্ধাৰৰ দিন” বুলি অভিহিত কৰিছে।
25. লাহোৰত মুছলিম লীগৰ অধিৱেশনত কোনে সভাপতিত্ব কৰিছিল?
উত্তৰ: মহম্মদ আলী জিন্নাই লাহোৰত মুছলিম লীগৰ অধিৱেশনত সভাপতিত্ব কৰিছিল।
26. কংগ্ৰেছ আৰু মুছলিম লীগ দুয়োটাই ক্ৰিপছ মিছনৰ প্ৰস্তাৱ কিয় প্ৰত্যাখ্যান কৰিছিল?
উত্তৰ: যিহেতু তাৎক্ষণিকভাৱে ক্ষমতা হস্তান্তৰৰ কোনো প্ৰস্তাৱ নাছিল, কংগ্ৰেছ আৰু মুছলিম লীগ দুয়োটাই ক্ৰিপছ মিছনৰ প্ৰস্তাৱ নাকচ কৰিছিল।
27. ক্ৰিপছ মিছনৰ বিষয়ে দুখৰ কি কোৱা হৈছিল?
উত্তৰ: ক্ৰিপছ মিছনৰ বিষয়ে কোৱা দুখৰ বিষয়টো হৈছে “এটা দুৰ্ঘটনাগ্ৰস্ত বেংকৰ ওপৰত এটা তাৰিখৰ পিছত চেক।”
28. আদালতত গ্ৰেপ্তাৰ হোৱা প্ৰথম সত্যাগ্ৰহী কোন আছিল?
উত্তৰ: আচাৰ্য বিনোবা ভাবে গ্ৰেপ্তাৰ হোৱা প্ৰথম সত্যাগ্ৰহী আছিল।
29. ক্ৰিপছ মিছনৰ প্ৰস্তাৱত কি কোৱা হৈছিল?
উত্তৰ: ক্ৰিপছ মিছনৰ প্ৰস্তাৱত কোৱা হৈছিল যে যুদ্ধৰ পিছতে চৰকাৰে ডমিনিয়ন ৰ মৰ্যাদা থকা এটা ভাৰতীয় সংঘ স্থাপন কৰিব।
30. কোনটো সংগঠন ভাৰত ত্যাগ আন্দোলনৰ অনুঘটক আছিল?
উত্তৰ: সৰ্বভাৰতীয় কংগ্ৰেছ সমিতি ভাৰত ত্যাগ আন্দোলনৰ অনুঘটক আছিল।
41. ভাৰতৰ ওপৰত ব্ৰিটিছ শাসন কেতিয়া শেষ হৈছিল?
উত্তৰ: ১৯৪৭ চনৰ ১৫ আগষ্টত
42. পাকিস্তানৰ প্ৰথম গভৰ্ণৰ জেনেৰেল কোন আছিল?
উত্তৰ: মহম্মদ আলী জিন্না।
43. বাংলাদেশ কেতিয়া স্বাধীন হৈছিল?
উত্তৰ: ১৯৭১ চনত
44. ভাৰত আৰু বাংলাদেশৰ মাজৰ সীমান্তৰ নাম কি?
উত্তৰ: ৰেড ক্লিফ লাইন।
45. কমনৱেলথ বাহিনীক সমৰ্থন কৰা তিনিখন দেশৰ নাম উল্লেখ কৰা।
উত্তৰ: কমনৱেলথ বাহিনীৰ পক্ষত থকা তিনিখন দেশ আছিল ব্ৰিটেইন, আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ আৰু ফ্ৰান্স।
46. গান্ধীয়ে কেতিয়া আৰু ক’ত আইন অধ্যয়ন কৰিছিল?
উত্তৰ: গান্ধী য়ে ১৮৮৮ চনত আইন অধ্যয়ন কৰিবলৈ লণ্ডনলৈ গৈছিল।
47. মহাত্মা গান্ধীয়ে আইন প্ৰণয়ন কৰা দুটা ঠাইৰ নাম দিয়ক।
উত্তৰ: ৰাজকোট আৰু বোম্বাই।
48. ৰত্তলাট আইন কি আছিল আৰু কেতিয়া আইনত পৰিণত হৈছিল?
উত্তৰ: 1919 চনত, ৰত্তলাট আইন গৃহীত হৈছিল। এই আইনে চৰকাৰক আইনৰ আদালতত বিচাৰ বা দোষী সাব্যস্ত নোহোৱাকৈ কাৰোবাক কাৰাগাৰত বন্দী কৰাৰ কৰ্তৃত্ব প্ৰদান কৰিছিল।
49. গান্ধীয়ে কেতিয়া আৰু কিয় সত্যাগ্ৰহ আন্দোলন আৰম্ভ কৰিছিল?
উত্তৰ: ৰত্তলাট আইনৰ উত্তৰত মহাত্মা গান্ধীয়ে ১৯১৯ চনত সত্যাগ্ৰহ আন্দোলন আৰম্ভ কৰিছিল।
52. অসহযোগ আন্দোলনৰ সময়ত স্থাপিত দুখন ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষানুষ্ঠানৰ নাম দিয়া।
উত্তৰ: কাশী বিদ্যাপীঠ আৰু বেনাৰাশ বিদ্যাপীঠ আছিল অসহযোগ আন্দোলনৰ সময়ত স্থাপিত দুটা ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষানুষ্ঠান।
Get notes of other chapters of SEBA Class 10 History (Social Science)